مرحله معاملات پایانی در بورس (TAL)

بر اساس تصمیم بورس اوراق بهادار تهران، از روز سه شنبه مورخ ۲۰ آبان ۱۴۰۴ مرحله‌ای با عنوان «معاملات پایانی (TAL)» در خصوص اوراق سهام پذیرفته شده در تابلوی اصلی بازار اول بورس تهران اجرایی می‌شود. این مرحله با هدف کاهش رفتارهای هیجانی، بهبود فرآیند کشف قیمت، افزایش شفافیت و ارتقای کارایی بازار ایجاد شده است. در این مقاله، به معرفی مراحل انجام معاملات در بورس، سازوکار معاملات پایانی، اهداف اجرای آن و نکات مهمی که سرمایه‌گذاران باید از آن آگاه باشند، می‌پردازیم.

مراحل انجام معاملات در بورس

مطابق با ماده 9 دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات در بورس اوراق بهادار تهران، مراحـل انجـام معـاملات در بورس بـه شرح زیر است: 

1. پیش گشایش: این مرحله قبل از شروع معـاملات اسـت کـه در آن امکـان ورود، تغییر یا حذف سفارش وجود دارد ولی معامله ای انجام نمی شود.
2. مرحله گشایش: این مرحله بلافاصله پـس از مرحلـه پـیش گشـایش اسـت و در آن، سفارش های موجود در سامانه معاملات براساس سازوکار حراج ناپیوسته و در دامنه نوسان روزانه قیمت، انجام می شود.
3. مرحله حراج پیوسته: ایـن مرحلـه پـس از انجـام مرحلـه گشـایش شـروع و در آن معاملات بر اساس حراج پیوسته انجام می شود.
4. مرحله حراج ناپیوسته پایانی: ایـن مرحلـه بلافاصـله پـس از خاتمـه مرحلـه حـراج پیوسته و 15  دقیقه قبل از مرحله معاملات پایانی شروع و به مدت  15  دقیقه ادامه می یابد. طی این مرحله امکان ورود، تغییر یا حذف سفارش توسط کارگزاران وجود دارد ولی معامله ای انجام نمی شود. در پایان این مرحلـه سـفارش هـای موجـود در سامانه معاملات براساس سازوکار حراج ناپیوسته و در دامنه نوسـان روزانـه قیمـت اجرا می شود.
5. مرحله معاملات پایانی: 15 دقیقه پایـانی جلسـه معـاملاتی اسـت کـه طـی آن ورود سفارش و انجام معامله با قیمت پایانی امکان پذیر است.

معاملات بورس در هر جلسه معاملاتی حداقل شامل مراحل ۱ تا ۳ است. استفاده از مراحل 4 و 5 با تصویب هیأت مدیره بـورس و سـه روز کاری پس از اطلاع رسانی به عموم امکان پذیر است. 
در حال حاضر مرحله 4 در بورس اجرا نمی‌شود. در ادامه، مرحله 5 یعنی مرحله «معاملات پایانی» را توضیح می‌دهیم.

مرحله معاملات پایانی (TAL) در بورس

طبق مصوبه هیئت‌مدیره شرکت بورس تهران، از روز سه شنبه تاریخ 1404/08/20 مرحله «معاملات پایانی» (Trading At Last (TAL)) در خصوص اوراق سهام پذیرفته شده در تابلوی اصلی بازار اول بورس تهران آغاز خواهد شد. اجرای مرحله معاملات پایانی (TAL) را می‌توان گامی مهم در راستای مدرن‌سازی ساختار معاملاتی بازار سرمایه ایران دانست.
چنین مرحله‌ای پیش‌تر در بورس‌های معتبر جهان مانند نیویورک، لندن و توکیو نیز اجرا شده و به‌عنوان یکی از ابزارهای اصلی تثبیت قیمت و افزایش اعتماد سرمایه‌گذاران شناخته می‌شود.

برای مشاهده نمادهای تابلوی اصلی بازار اول بورس تهران، می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:

روش اول: سایت شرکت بورس تهران (tse.ir)
به سایت رسمی شرکت بورس تهران به نشانی tse.ir مراجعه کنید.
در منوی بالای صفحه، وارد بخش «ناشران و پذیرش» شده و سپس ناشران را انتخاب کنید. با انتخاب فهرست ناشران پذیرفته‌شده

با انتخاب گزینه فیلترها، میتوانید تنها ناشران تابلوی اصلی بازار اول را مشاهده کنید. همچنین امکان وارد کردن نام نماد مد نظر در کادر مربوطه و مشاهده اطلاعات مربوط به آن نماد نیز وجود دارد.

روش دوم: سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران
به سایت tsetmc.com مراجعه کرده و نماد موردنظر خود را جست‌وجو کنید.
در صفحه اختصاصی هر نماد و مقابل نام آن، نوع بازار و تابلوی معاملاتی درج شده است.

معاملات پیوسته نمادهای مربوطه در این مرحله از ساعت 12:45 الی 13:00 در قیمت پایانی انجام خواهد شد.
لازم به تأکید است قیمت مبنا در این معاملات، در هر صورت قیمت پایانی ساعت 12:30 نماد در بازار عادی است و در صورت تغییر قیمت پایانی نماد به دلیل اقدامات نظارتی، قیمت مبنای مرحله پایانی تغییر نخواهد کرد.

شرایط و نحوه تأیید تعهدنامه

برای انجام معامله در مرحله معاملات پایانی (TAL) ، لازم است ابتدا تعهدنامه مربوط به این مرحله را مطالعه و تأیید کنید. برای این کار در نسخه تلفن همراه فارابیکسو (نکست) از قسمت حساب من و در نسخه دسکتاپ (سامانه هلیوم) از قسمت پروفایل وارد بخش تعهدنامه‌ها شده و بیانیه مربوط به بازار معاملات پایانی TAL را مطالعه و تأیید نمایید.

مقاله‌های پیشنهادی:
تایید تعهد‌نامه‌ها در سامانه فارابیکسو نکست کارگزاری فارابی
تایید تعهد‌نامه‌ها در سامانه هلیوم کارگزاری فارابی

نکات مهم

• در صورت وقوع هرگونه تغییر در قیمت پایانی نماد در بازار عادی به دلیل اقدامات نظارتی، قیمت مبنای معاملات در نماد مرحله پایانی ،قیمت پایانی محاسبه شده نماد در بازار عادی در ساعت ۱۲:۳۰:۰۰ خواهد بود. قیمت مذکور، صرف نظر از تغییرات بعدی ناشی از عدم تأیید، مبنا و ملاک تسویه در معاملات مرحله پایانی محسوب می شود.
• حداکثر حجم هر سفارش خرید/فروش (Lot Size) در این بازار مطابق تابلوی بازار عادی است.
• سفارش های خرید و فروش در نماد مرحله پایانی از نظر جایگاه، حجم سفارش و ترتیب اولویت، کاملا مستقل از سفارش های خرید و فروش در نماد بازار عادی است. لذا سرمایه گذارانی که مایل به شرکت در این مرحله هستند باید سفارش جدید وارد کنند.
• در صورت عدم تأیید تمامی معاملات نماد در بازار عادی، معاملات در مرحله پایانی نماد مذکور نیز مورد تأیید قرار نمی‌گیرد.
• برای انجام معاملات در مرحله پایانی، نماد سهم در بازار عادی باید در وضعیت مجاز باشد.
• در صورت صف خرید و یا صف فروش سنگین نماد در بازار عادی ، نماد با نظر ناظر بازار باز خواهد شد.
• بورس می تواند مرحله پایانی را در خصوص نمادهایی که مشمول اقدامات نظارتی و عملیاتی هستند اجرا نکند.